circle-persian-green io-persian-green circle-curious-blue

Hoe bereid ik mijn kranten voor?

Sponsorlogo-EFRO.png 20200403_AV_COMM_Europese_unie.png

Hoe identificeer ik een krant?

Bron: vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheken: https://vlaamse-erfgoedbibliotheken.be/dossier/abraham/kranten 

Drukwerk wordt als ‘krant’ beschouwd als het beantwoordt aan volgende vier criteria:

  1. Uiterlijke kenmerken: Het gaat om een uitgave op krantenpapier, in krantenformaat, met (meestal) een indeling in kolommen.
  2. Inhoud: Kranten berichten over of leveren commentaar op lopende zaken van economische, sociale, politieke of culturele aard. Ze bevatten een verscheidenheid aan artikels en zijn opinievormend.
  3. Verspreiding: De uitgave wordt verspreid via een abonnement, bij losse verkooppunten of gratis uitgereikt.
  4. Periodiciteit: De verschijning is regelmatig (meestal dagelijks of wekelijks) en onder dezelfde titel.

De structuur van een analoge krant is complex. Zo is er de krantentitel die over jaren heen kan lopen. De titel kan bestaan uit verschillende jaargangen. Edities zijn uitgaven die deel uitmaken van de jaargangen en het groter geheel van de titel. Een editie bestaat meestal uit meerdere pagina’s. 

We registreren op editieniveau omdat dit het meest wenselijk is in functie van de digitalisering, de kwaliteitscontrole daarop, en voor de ontsluiting en raadpleging door eindgebruikers. Dit niveau van een krant laat toe de nodige gegevens van een krant te kunnen registreren. 

  Een belangrijke noot hierbij is dat de edities gebundeld kunnen zijn, maar desondanks apart geregistreerd en gedigitaliseerd horen te worden.

 

In principe wordt de volledige drager gedigitaliseerd. Dit houdt in dat ook eventuele lege pagina's meegaan in het digitaliseringsproces, maar - in het geval van bundels - exclusief de voor- en achterplatten.

w700q85_Afbeelding_0.png

De structuur van een analoge krant

 

Hoe evalueer ik de fysieke staat van mijn krant?

In het GIVE-krantenproject Primeur werden de kranten geselecteerd op hun dringende nood aan digitalisering. De fysieke conditie van de krant is met andere woorden het belangrijkste prioriteringscriterium.

Tijdens de registratie wordt aan jou gevraagd om aan te geven of de kranten die je aan het registreren bent bepaalde deterioratiefenomenen of schadekenmerken vertonen. Om je te helpen bij het herkennen van deze fenomenen, geven we hieronder informatie mee die je bij de hand kan houden.

De evaluatie van de fysieke staat is uitgewerkt in functie van transport en manipulatie (digitalisering) per editie, en meer bepaald kijk je naar de volgende aspecten:

Dragereenheid

De dragers komen zowel in gebonden vorm als los (ongebonden) voor. Gebonden kranten zijn meestal voorzien van platten (een versterkte rug en kaft), maar het kan ook voorkomen dat de platten afwezig zijn.

De volgende conditiebepaling werd opgesteld voor de evaluatie van de band/platten:

Staat Verklaring
Goed Geen beschadigingen, of beschadigingen die bij normale manipulatie niet verergeren.
Redelijk Beschadigingen die bij zorgvuldige manipulatie niet verergeren.
Matig Beschadigingen die bij zeer omzichtige manipulatie niet verergeren.
Slecht Beschadigingen die zelfs bij manipulatie met de grootste zorg mogelijk verergeren.

Bij twijfel tussen twee gradaties raden we aan om de slechtste gradatie aan te duiden. Dit is een voorzorgsmaatregel en het digitaliseringsbedrijf kan zich dan voorbereiden om een mogelijke slechtere conditie.

Het is hierbij belangrijk om na te gaan of de band 180 graden geopend kan worden of niet. Dit heeft namelijk gevolgen voor het type scanner of het al dan niet gebruik van een boekenwieg.

Staat van het papier

Papier dat gebruikt wordt voor kranten heeft dikwijls een autodestructief karakter. Door het verouderingsproces en/of klimaat- en bewaaromstandigheden van papier ontstaat verzuring.

De volgende conditiebepaling werd opgesteld voor de evaluatie van het papier:

Staat Verklaring
Goed Het papier vertoont geen of nauwelijks verzuring of beschadigingen en loopt geen schade op bij normale manipulatie.
Redelijk Het papier vertoont lichte verzuring of beschadigingen en loopt geen bijkomende schade op bij voorzichtige manipulatie.
Matig Het papier vertoont matige verzuring of beschadigingen en loopt minimale bijkomende schade op bij zeer omzichtige manipulatie.
Slecht Het papier vertoont veel verzuring of beschadigingen en loopt ook bij manipulatie met de grootste zorg bijkomende schade op.

Bij twijfel tussen twee gradaties, raden we aan om de slechtste gradatie aan te duiden. Dit is een voorzorgsmaatregel. Het digitaliseringsbedrijf kan zich dan voorbereiden op een mogelijke slechtere conditie.

Deterioratiefenomenen

Naast beschadiging aan de dragereenheid en verzuring van het papier vallen er nog een aantal bijkomende deterioratiefenomenen te onderscheiden. Voor het evalueren van de schadekenmerken vragen we om volledigheid, met het oog op consistentie en de materiaalcontrole wanneer de kranten terugkomen. Wanneer je je afvraagt wat je precies aan moet geven, dan geldt alles wat voor jou zichtbaar/merkbaar is, ook al denk je dat het de digitalisering niet zal belemmeren.

 Tip! Klik op onderstaande afbeeldingen om ze in meer detail te bekijken.

Schadekenmerk Hoe herken je het? Foto
Plooien Dit zijn aanzetten naar een vouw en vertonen zich als een golving in het papier. Afbeelding_1.jpeg
Vouwen Vouwen hebben een scherpere vouwlijn en komen hier meer voor dan plooien. Afbeelding_2.png
Vlekken Dit kunnen vlekken van alle aard zijn, die meestal het zicht verstoren. Afbeelding_3.png
Scheuren Indien een scheur volledig horizontaal of verticaal een pagina in twee snijdt, moet deze scheur eerst worden vastgezet met bijvoorbeeld FilmoplastⓇ P. Anders wordt digitaliseren te moeilijk. Afbeelding_4_.png
Afbrokkelende randen Afbrokkelende randen kunnen optreden door verzuring in combinatie met hanteren. Afbeelding_5.png
Non-actieve schimmel Schimmelgroei op papieren dragers kan ontstaan wanneer de boeken vochtig werden, in een slecht geklimatiseerde ruimte staan of door contactbesmetting. Actieve schimmel dient dadelijk in quarantaine geplaatst te worden om daarna behandeld te worden. Kranten met een actieve schimmel zijn niet in scope in dit project om het risico te vermijden dat de schimmel zich zou verspreiden. Indien twijfel of vermoeden van schimmel, gelieve contact op te nemen met montaine@vlaamse-erfgoedbibliotheken.be.
Andere Dit is een vrij tekstveld. Hier kan je alles kwijt wat nog opvalt aan de krant, zoals een formaatsverandering, stempels, ingeklapte pagina's, een dubbele datum... Bij twijfels, gelieve contact op te nemen met astrid.theerens@meemoo.be.

Tekstkwaliteit in functie van OCR

Deterioratiefenomenen en papierverzuring kunnen de tekst van een krant aantasten. Dit kan het proces van OCR (optische tekenherkenning) bemoeilijken. De volgende uitdagingen voor de OCR zijn vastgelegd, gelieve aan te geven wat van volgende fenomenen de leesbaarheid verstoort:

  • plooien
  • vouwen
  • vlekken
  • scheuren
  • doordruk:
    Er is sprake van doordruk wanneer de tekst van de ene pagina doorkomt op een andere pagina, of wanneer er stempels zijn in de tekst die deze tekst onleesbaar maken.
  • herstellingen
  • tekstverlies:
    • de tekst verdwijnt in de kneep (het 'scharnier' van een ingebonden boek);
    • er een gat in de pagina zit, waardoor een deel van de tekst ontbreekt;
    • de pagina niet mooi werd afgesneden, waardoor een deel van de tekst werd weggeknipt;
    • er zich een vlek in de tekst bevindt (bijvoorbeeld van zwarte inkt), die zo donker is dat de tekst niet meer leesbaar is.
  • vervaging van inkt
    • De beschrijving van dit fenomeen is momenteel nog in de maak. Stoot je in de tussentijd op dit fenomeen? Geef het dan aan onder 'andere' (deterioratiefenomenen).

Welke hulpmiddelen kan ik raadplegen?

  1. Voor een materiaalanalyse van de geselecteerde kranten binnen het GIVE-krantenproject verwijzen we door naar een PDF met de beschrijving van het materiaal.

  2. Voor afbeeldingen met voorbeelden van de staat van de kranten binnen het GIVE-krantenproject verwijzen we door naar het fotoboek van dit project.

  3. Voor meer informatie over schade-inventarisatie en deterioratiefenomenen, raadpleeg:

    • Van der Most,P. & Defize,P. & Havermans,J. (2017). Schadeatlas archieven: Hulpmiddel bij het uitvoeren van een schade-inventarisatie. Den Haag, Metamorfoze.

    • De Valk, M. (2014). Schadeatlas bibliotheken: Hulpmiddel bij het uitvoeren van een schade-inventarisatie. Antwerpen, Vlaamse Erfgoedbibliotheken.

 

Bestanden in dit artikel: